TEATRO

TEATRO

sənət portalı

post-title

Tahir Salahov vəfat edib

“Azərbaycan incəsənətinə ağır itki üz verib. Azərbaycanın və SSRİ-nin Xalq rəssamı, SSRİ Dövlət mükafatı laureatı, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, dünya şöhrətli fırça ustası Tahir Teymur oğlu Salahov 21 may 2021-ci ildə, ömrünün 92-ci ilində vəfat edib.

Tahir Salahov müasir rəssamlıq məktəbinin görkəmli nümayəndəsi olaraq uzunmüddətli səmərəli və bənzərsiz yaradıcılığı ilə zəngin mədəniyyət salnaməmizə yeni səhifələr yazıb. Onun milli sənət xəzinəmizin qızıl fondunda özünə həmişəlik layiqli yer tutan əsərləri Azərbaycan təsviri sənətinə geniş şöhrət qazandırıb. Fırça ustasının Azərbaycan incəsənətinin çoxəsrlik ənənələrini Avropa boyakarlıq məktəbinin nailiyyətləri ilə birləşdirən, mövzu, forma, janr əlvanlığı və estetik kamilliyi ilə seçilən ecazkar rəsmləri ülvi bəşəri dəyərlər və ali məqsədlər naminə humanist fikirlər təlqin edir.

Tahir Salahov teatr-dekorasiya sənətinə tez-tez müraciət etməmişdir, lakin onun yaratdığı səhnə nümunələri aktyorların oyunu, ifa olunan musiqi ilə dərin harmoniya təşkil edərək əsərin ruhunu ifadə edir.

O, ilk dəfə 1964-cü ildə səhnə əsərinin tərtibatını vermişdir. Bu, V.Şekspirin "Antoni və Kleopatra" faciəsi olmuşdur. Sonra rəssam "Hamlet" (1968-ci il), Cəfər Cabbarlının eyni adlı pyesi üzrə "Aydın" (1972-ci il) tamaşaları üçün, Ü.Hacıbəylinin "Koroğlu" (1973-cü il) operası, A.Əlizadənin "Babək" (1985-ci il) baleti, C.Əlibəyovun "Gülüstanda ölüm" (1988-ci il) pyesi üçün dekorasiyalar yaratmışdır.

Tənqidçilər yekdilliklə belə fikirdədirlər ki, xırda məişət mövzuları bu dekorasiyalara yabançıdır. Epik vüsət onlara xas olan xüsusiyyətdir, bu dekorasiyalarda doğma yurdun ümumiləşdirilmiş obrazları, milli koloriti verilmişdir. Buna görə də Tahir Salahovu  epik-qəhrəmanlıq obrazı ustası adlandırırlar.

Bu əsərlərdən sonra rəssam uzun müddət teatr - dekorasiya sənətinə müraciət etməmişdir. Lakin Tahir Salahov teatr şedevrləri yaratmaqdan imtina edə bilməzdi. 2010-cu ildə o, yenidən teatr rəssamlığına qayıtmışdır. Dahi rəssam Azərbaycanın tanınmış bəstəkarı F.Əmirovun "Min bir gecə" baletinin tərtibatını vermişdir. Keçən ilin aprelində Moskvada "Kremlyovski balet" teatrında bu baletin yeni tərtibatda ilk tamaşası olmuşdur. Tahir Salahov "Min bir gecə" nağıllarının motivləri əsasında Maqsud və Rüstəm İbrahimbəyovların, Nailə Nəzirovanın yaratdıqları libretto üzrə tamaşaya qoyulmuş bu balet üçün səkkizdən çox dekorasiya yaratmışdır.

Tahir Salahov baletin dekorasiyalarında Şərqin fantastik nağıllar aləmini təcəssüm etdirə bilmişdir. O, qəhrəmanların məhəbbətini və igidliyini, dəbdəbəli sarayların nəfis arxitektura ornamentlərini ustalıqla əks etdirə bilmişdir. Rəssamın eskizlərinə baxarkən əmin olursan ki, sənətkar əsərin sehrli dünyasına nüfuz edərək obrazları dəqiq və parlaq əks etdirmiş, musiqi-aktyor ifasını məftunedici atmosferlə tamamlamışdır.

Rəssamın çəkdiyi dekorasiyalar tamaşanın bir çox səhnələrini canlandırmağa kömək etmişdir. Sonda Şəhrizadın bütün nağıllarının personajları bir yerə yığışıb onu və Şəhriyarı mədh edərkən sevgililər sehrli uçan xalçada yuxarı qalxırlar. Bu səhnə Tahir Salahovun yaratdığı dekorasiyada gözəl təsvir edilmişdir. Bu dekorasiya həmin epizodun sehrli aləmini duymağa imkan verir.

Dahi rəssam Tahir Salahov bu əsərləri ilə tamaşaçıya "Min bir gecə"nin nağıllar aləmini açmış, xəyali, mistik dünyanı təsəvvür etdiyi kimi təqdim etmişdir. Onun yaradıcılığı yeni məna çalarları kəsb etmişdir. Bu çalarlar hələ çox müzakirə olunacaq, araşdırılacaqdır. O, yaradıcılıq hüdudlarını genişləndirmiş, onu zənginləşdirmişdir. Bu, dahi insanın - Tahir Salahovun həqiqi yaradıcılıq yoludur.

Azərbaycanın (1963) və SSRİ-nin (1973) “Xalq rəssamı” fəxri adlarına layiq görülən sənətkar müstəqil respublikamızın da ən ali təltiflərinə – 1998-ci ildə “İstiqlal”, 2008-ci ildə “Heydər Əliyev” ordenlərinə, 2015-ci ildə Heydər Əliyev mükafatına, 2018-ci ildə isə 90 illik yubileyi ərəfəsində 1-ci dərəcəli “Əmək” ordeninə layiq görülüb.
Rəssamın müxtəlif ölkələrdə mötəbər məkanlarda sərgiləri keçirilib. Onun əl işləri hazırda da yüksək titullara layiq görülərək yalnız Azərbaycanda deyil, onun hüdudlarından kənarda da dünya muzeyləri və qalereyalarında nümayiş etdirilir.

Uzun illər SSRİ Rəssamlar İttifaqı İdarə heyətinin birinci katibi olan Tahir Salahov 20 ildən çox idi Rusiya Rəssamlıq Akademiyasının vitse-prezidenti kimi fəaliyyət göstərirdi.

Load Time (S) : 0.031046