20-22 may 2024-cü il tarixlərində keçirilən “Türk Dünyası” II Beynəlxalq Tələbə Tamaşaları Festivalı çərçivəsində baxdığımız əsərlərdən biri də T.Jurgenov adına Qazaxıstan Milli İncəsənət Akademiyasının təqdimatında “Bernarda Albanın evi” (F.Q.Lorka) tamaşası oldu.
Festivalın “Ən yaxşı tamaşa”sı mükafatına layiq görülən bu əsər bir hissəli faciədir. Tamaşada hadisələr ikinci əri təzəcə ölmüş Bernarda Albanın (Arujan Jumabay) evində baş verir. Bu evdə Bernarda, nənə Mariya Xosefa (Ayım Onay), qızları Anqustias (Ayya Leçeva), Maqdalena (Tanırıs Toktarkızı), Ameliya (Madina Maydan), Martirio (Arujan Adilgerey), Adela (Aliya Turaxanova) və xidmətçi Ponsiya (Dariqa Zarkın) birgə yaşayırlar.
Səhnənin dekorasiyası altı ədəd kubdan və beş ədəd çərçivədən ibarətdir. Tamaşada dekorasiya minimalist olsa da, rejissor onlardan ustalıqla istifadə edə bilib. Ananın kiçik qızının (Adela - Aliyə Turaxanova) geyimindən başqa, səhnədə gördüyümüz bütün əlbisələr, eləcə də dekorlar ağ və qara rəngdədir. Rejisssor çərçivələrdən həm otaq, həm pəncərə, həm də elə adi çərçivə kimi istifadə etmişdir.
Tamaşanın əvvəli nənənin gərgin ruh halında səhnədə ora-bura qaçması ilə başlayır. Səhnənin önündə hadisələr baş verərkən işıq hər dəfə arxa planda qızlardan birinin üzərinə düşür. Tamaşanın əsas hissələrində belə arxa plan boş qalmır. Rejissor arxa planı da aktyor heyəti ilə doldurmağı bacarır. Çərçivənin içərisində hər bir qız fərqli hərəkətlər edir. Biri saçını darayır, biri güzgüdə özünə baxır, digərləri də bunlara bənzər hərəkətlər edirlər. Dekorlardan da göründüyü kimi, evdə hamı bir çərçivənin içərisində sıxışıb qalmışdır. Ananın mavi geyimli kiçik qızı Adela bu çərçivədən çıxmağa cəhd göstərsə də, bacarmır. Adela öldüyü zamanda belə içərisində qaldığı çərçivə onun qəbrinə, başdaşına çevrilir.
Pyesdə intihar edən Adela rejissor yozumunda istəmədən də olsa, anası tərəfindən öldürülür. Tamaşanın əvvəli gərgin başlayır və gələcək gərginliyə zəmin yaradır. Tamaşanın sonu gərginliklə bitsə də, əsas hissələrində hadisələr daha asta cərəyan edir. Hadisələrlə yanaşı, musiqinin də düzgün tempdə seçilməsi bizi gərgin ruh halında saxlamağa kömək edir.
Çərçivədən başqa iki ədəd ağ parça da tamaşada çoxfunksiyalı rekvizit kimi istifadə olunur. Burada aktyorlar bu parçadan bir çox məqamlarda, eləcə də personaja gəlinlik düzəltməkdə istifadə edirlər. Əsas məqamlarda çərçivələrin işıq vasitəsilə qırmızı göstərilməsi tamaşaya başqa bir rəng qatır.
Tamaşanın sonuna yaxın kiçik qız Adela ölür və bu dəfə qızının istəmədən qatilinə çevrilən ana qızları tərəfindən çərçivəyə salınır. Sonda qızlar içərisində həbs olunduqları çərçivələri tunel formasında düzür və hamısı o tuneldən çıxmağı bacarır. Təzim səhnəsində Bernarda vaxtı ilə bütün ailəni saldığı, indi isə qarşısında onun özünə maneə olan çərçivələri dağıdır və bizimlə sağollaşır.
